Pióro mistrzów

Reportaż uważany jest za gatunek mistrzowski. Melchior Wańkowicz, Ryszard Kapuściński, Hanna Krall, Krzysztof Kąkolewski, Małgorzata Szejnert, Wojciech Tochman, Mariusz Szczygieł, Wojciech Jagielski, Lidia Ostałowska – jednym tchem, bez głębszego zastanowienia, można wymienić nazwiska polskich reporterów, których prace uznane są na całym świecie. Adaptację Cesarza wystawił Royal Court Theatre w Londynie, publikacje Hanny Krall tłumaczono na kilkanaście języków, a Czesi jako naród mogli się przejrzeć w lustrze opowieści, dzięki wnikliwym obserwacjom Mariusza Szczygła.

Podstawowe cechy reportażu

Reportaż jest gatunkiem niespiesznym, wymagającym namysłu i poszukiwania znaczeń pod powierzchnią wydarzeń. Emocjonalny i refleksyjny, dopomina się o doświadczenie dziennikarskie i sprawny warsztat pisarski, aby fakty przedstawiać konkretnie i obrazowo. Studenci dziennikarstwa zaczynają pracę warsztatową od newsów, praktykę redakcyjną podobnie – od zbierania informacji.
Wydaje się, że do reportażu będzie można dojść dopiero po długim czasie praktykowania w newsroomie.

News wciąż daje nam temat, lecz dziś w reportażu ważniejsze jest to, czego w newsie nie ma (Szczygieł, Tochman 2010).

Wszystko to przemawia na niekorzyść reportażu – bo jak uczyć formy mistrzowskiej pomijając etap czeladnika?

Szkoła Społecznej Uważności nie chce szkolić przyszłych reporterów, choć jeśli ktoś zainspiruje się projektem i podąży tą właśnie drogą zawodową, będzie to sukces przekraczający nasze najśmielsze oczekiwania.

Reportaż w SSU

Szkoła Społecznej Uważności to dostrzeganie, PRAKTYKOWANIE i DOŚWIADCZANIE reportażu.

To poznanie formy w różnych jej aspektach – od poszukiwania problemu, przez spotkanie z bohaterem, obcowanie z historią innego, po ukształtowanie własnej opowieści.

Zmaganie z rzeczywistością i próba znalezienia własnego głosu.

A także korzystanie z doświadczeń mistrzów – podglądanie ich warsztatu, poszukiwanie inspiracji, odkrywanie różnych perspektyw widzenia świata.

W Szkole Społecznej Uważności poprzez projekt twórczy rozwiniesz umiejętności, które mistrzowie nabywają przez lata. Nie od razu wydasz książkę lub opublikujesz swój tekst, ale poznasz techniki stosowane przez zawodowców i doświadczysz innej formy rozumienia świata i myślenia o nim.

A wiedza i kompetencje, które zdobędziesz w naszej szkole, pomogą Ci w każdym obszarze życia zawodowego.
Bo Pomyśl przez chwilę – znasz taki zawód, w którym w ogóle nie trzeba współpracować z ludźmi?

Kim jest reporter?

Istotą reportażu jest pełne temperamentu, bliskie życiu, silne i osobiście doznane przedstawienie jakiegoś wydarzenia. W przeciwieństwie do „sprawozdawcy”, który przyjmuje rzeczy bardziej biernie i sumiennie, reporter pokazuje pochodzące z własnego oglądu, rzeczowo opracowane
w szczegółach, ale jednak osobiste wrażenia ogólne. (Maziarski 1966).

Bycie reporterem to przywilej towarzyszenia bohaterom wydarzeń, możliwość poznawania historii widzianej oczyma różnych postaci, ale też konieczność oddzielania faktów od zmyśleń, ocen, opinii.

To trening rozdzielania prawdy i fałszu, tak istotny w dobie szybkiego rozprzestrzeniania się fake newsów – wiadomości, których celem jest dezinformacja lub oszukanie odbiorców.

To także doskonała szkoła budowania relacji interpersonalnych z bohaterami, których trzeba znaleźć, przekonać do rozmowy, wysłuchać oraz zadawać pytania, które pozwolą dotrzeć do sedna wydarzeń.

To forma, w której najmniej prawdopodobne historie, wydarzyły się naprawdę.

To gatunek mistrzów – Twój gatunek.

Bibliografia:

Biblia dziennikarstwa, red. A Skworz, A. Niziołek, Kraków 2010 – znajdziesz tu opowieści i porady praktyków dziennikarstwa, nie tylko dotyczące reportażu. To w wielu przypadkach fascynujące historie o kulisach pracy, blaskach i cieniach tego zawodu.

M. Chyliński, S. Russ-Mohl, Dziennikarstwo, Warszawa 2007 – podręcznik dla przyszłych dziennikarzy. Możesz skorzystać z wielu podpowiedzi warsztatowych.

J. Maziarski, Anatomia reportażu, Warszawa 1966 – mimo iż pozycja ma już swoje lata, czy rola reportera pozostaje niezmienna?

Zdjęcie: Kacper Kmieć